Nhà điêu khắc Nguyễn Thanh Thu, tác giả bức tượng Thương Tiếc tại Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa VNCH thời Việt Nam Cộng Hòa vừa từ trần hưởng thọ 92 tuổi
Điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu sanh năm 1934 tại xã Bình Hòa, quận Gò Vấp, tỉnh Gia Định. Ông tốt nghiệp Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định. Trong thời kỳ miền Nam Việt Nam nền Đệ Nhất Cộng Hòa, ông được động viên vào Thủ Đức ra ngành Quân nhu.
Trong cuộc đời sáng tác của mình , nhà điêu khắc Nguyễn Thanh Thu đã có nhiều tác phẩm rất nổi tiếng về mảng lịch sử và quân đội như tượng khắc họa Ngày về (1963), tượng Chiến sĩ vô danh, đặt ở Nghĩa trang quân đội VNCH, Gò Vấp (1966), bức tượng «Trung liệt» đặt tại Nghĩa trang Quân đội Gò Vấp. Ông còn một tượng đài nằm ở Ngã sáu Chợ Lớn, đó là tượng đài An Dương Vương được ông thực hiện năm 1966. Một số bức tượng của ông hiện nay vẫn gắn liền với thành phố Sài Gòn nay là TP HCM. Chính quyền hiện tại vẫn để sử dụng, nhưng tránh nhắc tên ông, một Đại úy Việt Nam Cộng Hòa là tác giả.
Tác phẩm được đánh giá nổi tiếng nhất và được ông xem là ưng ý và quý giá nhất trong cuộc đời sáng tác chính là tượng Thương Tiếc tại Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa VNCH thời Việt Nam Cộng Hòa vào năm 1966. Tượng “Thương tiếc” được đặt trước cổng vào Nghĩa trang Quân đội ở Biên-Hòa, cách trung tâm Sài-Gòn khoảng 30 km. Bức tượng khắc họa hình ảnh người lính với gương mặt thẫn thờ ngồi trên tảng đá, quân phục và ba-lô trên người còn bám bụi sa trường, súng gác trên đùi, dây quai nón sắt buông thõng và đôi mắt buồn bã đăm chiêu, như tiếc thương người bạn vừa nằm xuống nơi chiến trường xa.
Theo những ghi chép và được ông thuật lại, vào năm 1966, Ông Nguyễn Thanh Thu được Tổng thống VNCH Nguyễn Văn Thiệu giao cho nhiệm vụ tạc bức tượng ở Nghĩa trang Quân đội Biên Hòa nhằm “nhắc nhở và giáo dục người dân về sự hy sinh cao quý của các chiến sĩ QLVNCH”. Thời điểm đó, ông chưa có ý tưởng nào và cảm giá bị bí ý tưởng.
Vào một buổi khuya, ông đi lang thang một mình ngoài phố để tìm ý tưởng, tình cờ ông ghé vào một quán nhỏ bên đường. Ông nhìn thấy ở bàn kế bên có một người lính thuộc binh chủng Nhảy dù. Tên binh sĩ này là Võ Văn Hai và mang chức vụ hạ sĩ . Hạ sĩ Hai đang rưng rưng ngấn lệ đang độc ẩm và tâm tình với người bạn đồng đội đã khuất. Hai ly bia trước mặt, “ly kia cho mày, ly này của tao”, hết vơi rồi lại đầy như tình chiến hữu không bao giờ phai lạt. Ý tưởng đến rất nhanh và ông phát họa lại hình ảnh này thật nhanh vào tờ giấy bạc trong bao thuốc lá và hình tượng này được tổng thống Thiệu khen ngợi và chấp thuận
Tượng Thương Tiếc mới đầu thực hiện bằng xi măng cốt thép được đặt trên bệ cao lối vào nghĩa trang Quân Đội Biên Hoà. Tác phẩm này giúp ông được giải đặc biệt của Tổng tư lệnh tối cao Quân đội VNCH vào ngày 16.08.1968
Ngày 01.11.1968 Bức tượng được làm lễ khánh thành . Đến cuối năm 1969 pho tượng Thương Tiếc được thay chất liệu, được đúc bằng đồng để có thể được vững chắc và bền lâu hơn.
Đại tá William P. Jones – Chủ tịch Ủy ban Đài tưởng niệm chiến tranh Hoa-Kỳ hết lời ca ngợi ông Thu và các tác phẩm về đề tài chiến tranh như sau: «Xét về đề tài tượng đài chiến tranh, tôi trân trọng đặt tượng “Thương tiếc” và các tác phẩm khác của ông ngang hàng với bức ảnh nổi tiếng “Raising The Flag on Iwo Jima› ở Arlington”. Ông cũng tiến cử ông Thu với Ủy ban để thực hiện việc dựng tượng ở Hoa Kỳ và các quốc gia đồng minh trong các dự án tương lai
Sau khi miền Nam Việt Nam sụp đổ vào tháng 4 năm 1975, pho tượng Thương Tiếc bị phá hủy. Bản thân ông phải đi học tập cải tạo gần 10 năm. Sau khi ra khỏi tù, ông đến định cư ở Hoa-Kỳ vào năm 1988 nhưng chỉ vài năm sau, ông nhớ quê hương và quay về Việt Nam sống với gia đình
Sống và ôm giữ trong đời mình những tác phẩm lừng danh của ông, theo người thân của ông cho biết, Điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu lúc nào cũng mơ ước có một ngày dựng lại tượng “Thương Tiếc” dẫu là dựng lại trong sân nhà mình. Một vài người quen từng được ông tặng những tiêu bản cỡ nhỏ của Thương Tiếc, vẫn được nghe ông day dứt về giấc mộng không thành này.
Ông ra đi yên lặng và thanh thản hơn khi còn sống, vào lúc 13g30 phút ngày 6 Tháng Năm 2025, ngay sân vườn nhà mình. Ông giã từ trần thế ở tuổi 92.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.