40 tấn vàng của Việt Nam Cộng Hòa, VNCH được bán cho Liên Xô sau 1975

Sau năm 1975, 40 tấn vàng của Việt Nam Cộng Hòa được chuyển ra Hà Nội và bán cho Liên Xô. Ngoài ra còn có 5.7 tấn vàng VNCH gửi ở Thụy Sĩ được bán cho Tiệp Khắc thu ngoại tê 

Cựu binh Hoàng Minh Duyệt thuộc đoàn C282Q cho biết : lúc 8h sáng ngày 1/5 năm 1975, đơn vị ông cùng với các cán bộ Ban Kinh tài, Trung ương Cục đến tiếp quản Ngân hàng Quốc gia Việt Nam ở số 17 Bến Chương Dương, Sài Gòn. Tại đây, ông cùng ông Lữ Minh Châu, Phó Ban Tài chính đặc biệt của Trung ương Cục (có thời gian dài sống trong vỏ bọc là cán bộ một ngân hàng Sài Gòn) công bố lệnh tiếp quản và lệnh cho các ngân hàng ngưng hoạt động

Ông Duyệt kể lại : 

“Hầm được xây dựng rất kiên cố với hai lớp tường dày, mỗi lớp gần nửa thước. Cửa hầm bằng thép, nặng hàng tấn, có ổ khóa và mật mã riêng, được thay đổi định kỳ. Trong hầm là hàng nghìn thỏi vàng xếp lớp trên các kệ bằng thép. Các thỏi vàng lúc đó đều nặng từ 12 – 14kg. Tất cả đều là vàng nguyên chất, trên mỗi thoi được khắc số hiệu và tuổi vàng (thường là 9997, 9998). Từ các số hiệu, vàng được xác định có nguồn gốc từ Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED), Công ty Montagu (ở Nam Phi) và Công ty Kim Thành (đúc tại Việt Nam)

Có nhiều thùng gỗ cũng được đặt trong tủ, bên trong chứa vô số đồng tiền vàng cổ. Về đồng tiền vàng, tất cả được đúc và phát hành từ thế kỷ 18, 19 bởi nhiều quốc gia khác nhau. Ngoài thỏi vàng và đồng tiền vàng cổ, hầm còn có nhiều thùng chứa trang sức và giấy bạc.

Tôi nhớ riêng tiền mặt lúc đó là 625 tỷ đồng tiền Việt Nam Cộng hoà. Mỗi thùng ghi rõ mệnh giá, loại giấy bạc, số lượng. Mệnh giá cao nhất lúc đó là 1.000 đồng”

Nguyễn Văn Dễ cựu phó tổng giám đốc Vietcombank cho biết :

“Cuộc tiếp quản hệ thống ngân hàng Quốc gia Sài Gòn miền Nam sau tháng 4-1975 đã đạt kết quả tốt đẹp. Chính nghiệp vụ sổ sách chặt chẽ, khoa học của các ngân hàng, đặc biệt là Ngân hàng Quốc gia VNCH trước năm 1975 đã giúp chúng tôi nắm được chính xác tất cả tài sản quốc gia mà chính quyền miền Nam để lại.

Chúng tôi có thể biết rõ lượng ngoại tệ và vàng còn bao nhiêu, đang nằm ở ngân hàng nào, nước nào, số nào bị Mỹ phong tỏa, số nào có thể rút ra ngay được”.

Sau khi chính quyền cách mạng tiếp quản, Ngân hàng Nhà nước tiếp nhận và đưa số vàng này về Hà Nội. Điều bất ngờ, số vàng đưa về Hà Nội không chỉ dừng lại ở 16 tấn , mà lên tới… 40 tấn.

Ông Nguyễn Duy Lộ cũng là cựu phó tổng giám đốc Vietcombank tùng thời với ông Dễ cho biết thêm : lý giải, trong số 40 tấn vàng của Việt Nam Cộng Hòa, VNCH thì có 16 tấn vàng là của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam, số còn lại đến từ các tổ chức tài chính và một phần vàng do người dân bỏ lại khi cuộc chiến tranh kết thúc.

Ông Lữ Minh Châu tự là Ba Châu – nguyên tổng giám đốc Ngân hàng Nhà nước sau tháng 4/1975 kể lại :

“Hồi tôi làm tổng giám đốc Ngân hàng Nhà nước, có Việt kiều về nước đã hỏi thẳng tôi rằng: Sau ngày 30-4-1975, chính quyền Việt Nam cộng hòa để lại nhiều thứ. Đôla ở ngân hàng Mỹ, vàng đầy trong kho bạc Bến Chương Dương. Cơ sở hạ tầng miền Nam cũng còn gần như nguyên vẹn. Thành phố Sài Gòn thì vẫn 100% như cũ, kể cả hàng chục ngàn doanh nhân, hàng chục ngàn cơ sở doanh nghiệp lớn nhỏ chẳng cái nào bị đốt phá. Vậy tại sao sau ngày 30-4 nước mình lại khó khăn như vậy ? “

Ông Ba Châu Châu – người gắn với ngành tài chính – ngân hàng từ trước tháng 4-1975 đến gần 20 năm sau đó, nên là chứng nhân trong cuộc của nhiều vấn đề cho :

“Ý kiến cho rằng do chính sách cứng rắn cải tạo, quốc hữu hóa nền kinh tế miền Nam sau năm 1975 đã làm đất nước rơi vào khó khăn là đúng nhưng chưa đầy đủ. Lúc nàyNền kinh tế suy sụp, nợ quốc tế, và dân chúng thì đói nghèo, thiếu thốn. Thêm vào đó, các cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới nổ ra ở phía Bắc và phía Nam, tình hình càng trở nên căng thẳng.”

Chính vì vậy, chính phủ quyết định thực hiện một trong những biện pháp để đối phó với tình trạng này: Bán vàng!

Cuốn Lịch sử Ngân hàng Ngoại thương ghi lại: “Kho vàng lúc ấy như sau: ngoài số vàng không đáng kể của miền Bắc (đơn vị tạ), Ngân hàng Nhà nước đã tiếp nhận vàng của chính quyền Sài Gòn và vàng của các nguồn khác. Cơ cấu của kho vàng rất không “đồng bộ”: vàng thỏi của Anh mỗi thỏi nặng 12,7kg, vàng thỏi của Mỹ mỗi thỏi nặng 10kg. Các thỏi đều có mã riêng, nhãn hiệu, xuất xứ. Ngoài vàng thỏi còn có các loại vàng lá Kim Thành, các loại vàng vụn (kể cả nhẫn, vòng, kiềng)”.

Chính phủ giao việc bán vàng cho Vietcombank, ngân hàng duy nhất lúc đó có nhiệm vụ đối ngoại, thực hiện việc bán vàng. Để thực hiện thương vụ này, ông Nguyễn Duy Lộ và ông Nguyễn Văn Dễ (hồi đó đều là Phó Giám đốc Vietcombank) được giao nhiệm vụ đi Liên Xô để liên hệ với Ngân hàng Ngoại thương Liên Xô, một trong những tổ chức tài chính lớn vào thời điểm đó, nhằm tìm cách bán vàng. Về sau, lượng vàng này được đưa qua Liên Xô bán cùng với các loại vàng có trong nước gồm tất cả 40 tấn vàng của Việt Nam Cộng Hòa, VNCH để trả nợ và giải quyết các nhu cầu khó khăn (Tuổi Trẻ đã đăng chi tiết trong hồ sơ “Vượt qua đêm dài đói kém”).

Ngày ngày 1 tháng 12 năm 1979, máy bay của Hãng hàng không Liên Xô Aeroflot cất cánh từ Hà Nội vận chuyển đợt đầu tiên trong số 40 tấn vàng của Việt Nam Cộng Hòa, VNCH bán cho Liên Xô  với 101 hòm vàng, nặng 4.455 kg. Đến năm 1984, sau thời gian tái chế vàng theo tiêu chuẩn của Liên Xô, mỗi thỏi 1kg và xử lý các thủ tục, 40 tấn vàng của Việt Nam Cộng Hòa, VNCH được bán gần hết và thu về hơn 500 triệu USD – số tiền cực kỳ quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế bao cấp. Khoản tiền này đã giúp chính phủ trả dần các khoản nợ quốc tế và nhập khẩu các hàng hóa thiết yếu cho sự phát triển.

Ngoài lượng vàng trong nước là 40 tấn vàng của VNCH, Việt Nam Cộng Hòa trên, còn có nguồn thứ hai ở ngoài nước là 5,7 tấn vàng do Việt Nam cộng hòa ký gửi ở ngân hàng Thụy Sĩ. Sau đó, ông Dễ và các cán bộ nghiệp vụ của Vietcombank tiến hành đàm phán với Bank fur Internationnalen Zahlung Sausgleih, ngân hàng Thụy Sĩ đang giữ 5,7 tấn vàng của Việt Nam Cộng Hòa gửi. Công việc hơi tốn thời gian và đòi hỏi nhiều chi tiết, nhưng cuối cùng cũng hoàn tất vì trước đó Việt Nam đã chứng minh quyền thừa kế hợp pháp ở các tổ chức tài chính quốc tế. Sau đó, 5,7 tấn vàng thời Việt Nam Cộng Hòa từ ngân hàng Thụy Sĩ được đưa đến ngân hàng quốc gia Tiệp Khắc và sau đó thông qua Tiệp Khắc bán để lấy ngoại tệ.

Sau năm 1975, chính quyền Mỹ đã phong tỏa hơn 97 triệu USD của Việt Nam cộng Hòa gửi trước đây. Tuy nhiên, sau này khi Mỹ bãi bỏ chính sách cấm vận với Việt Nam thì số tiền này cũng được Mỹ gỡ phong tỏa. Theo ông Nguyễn Duy Lộ, nguyên phó tổng giám đốc Vietcombank, Việt Nam không chỉ thu hồi được tất cả số tiền gốc ngoại tệ ký gửi ở nước ngoài mà còn lấy được cả lãi với tổng số lên đến gần 396 triệu USD.

nguồn dữ liệu :

http s://congly. vn/cuu-binh-ke-thoi-khac-mo-cua-ham-tiep-quan-16-tan-vang-ngay-giai-phong-428263.html

http s://tuoitre. vn/ngan-hang-thu-hoi-57-tan-vang-tu-thuy-si-1306764.htm

http s://vtcnews. vn/chuyen-tiep-quan-16-tan-vang-ngay-giai-phong-ar928789.html

http s://tuoitre. vn/thuong-vu-dac-biet-ban-vang-731957.htm

http s://kenh14. vn/mang-40-tan-vang-qua-lien-xo-the-chap-thuong-vu-cuu-nen-kinh-te-sau-giai-phong-215250429073836249.chn

http s://cafef. vn/mang-40-tan-vang-qua-lien-xo-the-chap-thuong-vu-cuu-nen-kinh-te-sau-giai-phong-188250429110932976.chn